Όλοι μας κάποια στιγμή στη ζωή μας έχουμε έρθει αντιμέτωποι με μικρότερα ή μεγαλύτερα πένθη με περισσότερο ή λιγότερο επώδυνους αποχωρισμούς οι οποίοι μας επηρέασαν λιγότερο ή περισσότερο στη ζωή μας από εκεί και πέρα. Το πένθος που ακολουθεί ένα τόσο επώδυνο γεγονός όπως αυτό του θανάτου είναι μια εξελικτική διαδικασία την οποία ο καθένας με το δικό του τρόπο και τους δικούς τους ρυθμούς καλείται να διαχειριστεί. Το πένθος λοιπόν είναι ο τρόπος που αντιδρούμε στο θάνατο ενός αγαπημένου ανθρώπου και ο μεταβατική και προσαρμοστική πορεία προς τη συνέχιση της ζωής μας χωρίς την παρουσία του.
Δεν πενθούμε όμως μόνο όταν πεθαίνει ένας δικός μας άνθρωπος. Πενθούμε όταν χωρίζουμε από έναν σημαντικό άνθρωπο της ζωής μας με τον οποίο είμαστε συναισθηματικά δεμένοι, πενθούμε όταν χάνουμε κάποιο ζώο με το οποίο είμαστε επίσης δεμένοι. Πενθούμε ακόμα, όταν φεύγουμε από μέρη (σχολείο, γειτονιά) με τα οποία έχουμε δεθεί συναισθηματικά και καλούμαστε να διαχειριστούμε από την αρχή μια νέα πραγματικότητα.
Όλοι μας λοιπόν όταν πενθούμε, ανάλογα και με τη σοβαρότητα του πένθους που διάγουμε, εμφανίζουμε συμπτώματα όπως χαμηλή διάθεση, κλάμα, στεναχώρια, διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή, δυσκολία συγκέντρωσης κα ψυχοσωματικά προβλήματα (ταχυκαρδίες, δύσπνοιες, πονοκέφαλοι, ζαλάδες).
Για να ξεπεραστεί πιο αποτελεσματικά όμως ένα πένθος (θάνατος ή μη) θα πρέπει να ακολουθηθούν και να επεξεργαστούν τα ακόλουθα στάδια:
1. Το πρώτο στάδιο είναι η άρνηση του γεγονότος. Κατά το στάδιο αυτό το άτομο που πενθεί χρησιμοποιεί αυτό το μηχανισμό κάνοντας ότι δε συμβαίνει το γεγονός ή καλύτερα δε θέλει να το πιστέψει εξυπηρετώντας έτσι την ψυχική ισορροπία του.
2. Το δεύτερο στάδιο που συνήθως ακολουθεί είναι ο θυμός. Το άτομο θυμώνει με τους πάντες (θεό, γνωστού, φίλους) και τα πάντα όταν συνειδητοποιήσει πλέον την απώλεια προσπαθώντας να αποδώσει ευθύνες για το γεγονός ώστε να αποδώσει την απώλεια σε κάποια αίτιο.
3. Το τρίτο στάδιο είναι αυτό της διαπραγμάτευσης. Κατά το στάδιο αυτό το άτομο προσπαθεί σε περίπτωση επερχόμενου θανάτου (χρόνια ασθένεια) να κερδίσει χρόνο ψάχνοντας τρόπους ή λύσεις για να αποφύγει το μοιραίο κάνοντας ενός είδους διαλόγου με το Θεό ώστε να βοηθήσει και να αποτρέψει το επερχόμενο τέλος. Μετά την απώλεια η διαπραγμάτευση μπορεί να είναι ένας εσωτερικός ενοχικός μονόλογος για πράγματα που θα μπορούσαν να έχουν γίνει καλύτερα ώστε να αποτραπεί το μοιραίο. Αυτό αποτελεί σημαντικό στάδιο καθήλωσης πολλών ανθρώπων που πενθούν οι οποίοι αναζητούν προσωπικά λάθη και αβλεψίες ενοχοποιώντας περισσότερο τον εαυτό τους.
4. Το τέταρτο στάδιο είναι αυτό της κατάθλιψης κατά το οποίο το άτομο θρηνεί πραγματικά το άτομο που έχασε κατανοώντας ότι δε πρόκειται να ξαναγυρίσει και έχει όλα τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Έρχεται σε επαφή με τη θλίψη, τη στεναχώρια, κα τον πόνο και χρειάζεται τον απαιτούμενο χρόνο για να διαχειριστεί όλα αυτά τα συναισθήματα.
5. Τέλος το πέμπτο στάδιο είναι αυτό της αποδοχής. Κατά το στάδιο αυτό το άτομο κατανοεί πλήρως την απώλεια, απενοχοποιείται και προσπαθεί είτε να αποχαιρετήσει το δικό του άνθρωπο ο οποίος πρόκειται να φύγει είτε διατηρεί τη μνήμη του άσβεστη σε ένα μέρος της ψυχής του και προχωράει τη ζωή του λειτουργικά.
Τα στάδια αυτά δεν είναι απαραίτητο να ακολουθήσουν την σειρά που αναφέρεται παραπάνω και φυσικά δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα κατά το οποίο περνάει κάποιος από το ένα στάδιο στο άλλο. Πολλοί άνθρωποι μένουν καθηλωμένοι σε κάποιο από τα στάδια που αναφέρθηκαν παραπάνω με αποτέλεσμα να καθηλώνονται στο πένθος τους και η ζωή του να γίνεται μη λειτουργική από εκεί και πέρα. Καλό θα ήταν να ανατρέξουμε σε κάποιον ειδικό όταν τυχόν παρατηρήσουμε μια μη λειτουργική αντιμετώπιση του θανάτου ενός σημαντικού για εμάς ατόμου για την όσο το δυνατό ταχύτερη διαχείρισή του.